Stan zapalny jest rozwijany przez układ odpornościowy jako odpowiedź organizmu na urazy, infekcje i inne szkodliwe czynniki. W postaci ostrej to naturalny proces obronny, który pomaga zwalczać infekcje i goić uszkodzenia. Jednak, jeśli stan zapalny przekształci się w postać przewlekłą, może zwiększyć ryzyko rozwoju wielu chorób. Jakie leki mogą go złagodzić?
Jak rozwijają się objawy stanu zapalnego?
Stan zapalny rozwija się wtedy, kiedy szkodliwy czynnik dostanie się do wnętrza organizmu. W odpowiedzi komórki układu odpornościowego produkują tzw. mediatory stanu zapalnego. To substancje, które powodują lokalne rozszerzenie naczyń krwionośnych, dzięki czemu w miejsce infekcji mogą napływać kolejne komórki. W wyniku ich działania rozwijają się charakterystyczne dla stanu zapalnego objawy:
- ból – ostry, pulsujący lub tępy,
- obrzęk – w obszarze zapalenia gromadzi się płyn surowiczy,
- podwyższona temperatura,
- zaczerwienienie – w wyniku rozszerzenia naczyń krwionośnych.
W zależności od lokalizacji wspomnianych procesów mogą pojawić się także dodatkowe objawy, np. sztywność stawów, zaburzenia apetytu czy zmęczenie.
W jaki sposób przewlekły stan zapalny wpływa na organizm?
Czasami, w wyniku częstych lub długo ciągnących się infekcji, w organizmie pozostaje słaby, ale wciąż toczący się stan zapalny. Na jego rozwój i podtrzymywanie wpływają też dodatkowe czynniki, takie jak stres, brak snu, papierosy czy nadużywanie alkoholu. Przewlekły stan zapalny może wpływać na funkcję wielu narządów, w zależności od tego, gdzie będzie zlokalizowany. Wywołuje przez to różne objawy oraz przyczynia się do rozwoju chorób przewlekłych, np.:
- cukrzycy typu II,
- chorób układu krążenia,
- niektórych nowotworów,
- reumatoidalnego zapalenia stawów i innych schorzeń autoimmunologicznych,
- chorób neurodegeneracyjnych, np. Alzheimera.
Ponadto przewlekły stan zapalny może wywołać wiele niespecyficznych objawów, takich jak zmęczenie, problemy ze snem, depresja, problemy trawienne, wahania wagi czy osłabiona odporność[1].
Jak leczyć stan zapalny?
Ostry stan zapalny łagodzą preparaty z grupy NLPZ – niesteroidowych leków przeciwzapalnych, np.:
- ibuprofen,
- deksketoprofen,
- meloksykam,
- diklofenak,
- ketoprofen.
Preparaty te hamują aktywność enzymów, które są niezbędne do produkcji mediatorów stanu zapalnego, przez co wykazują działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne.
Przykładem NLPZ jest deksketoprofen, który pomaga uśmierzyć ból o natężeniu łagodnym do umiarkowanego. To lek przeciwzapalny pomocny w zwalczaniu m.in. rwy kulszowej, kolki nerkowej, bólu menstruacyjnego, pooperacyjnego czy dolegliwości towarzyszących chorobom zwyrodnieniowym stawów. Wchłania się szybko i zaczyna działać w ciągu 30. minut od podania.
Deksketoprofen wykazuje małe ryzyko działań niepożądanych, także tych charakterystycznych dla NLPZ. Co ważne, nie wchodzi w interakcję z kwasem acetylosalicylowym, który w niskich dawkach często jest przyjmowany przewlekle przez osoby starsze. Dzięki temu wykazuje dobry profil bezpieczeństwa i może być stosowany przez większość pacjentów[2].
Warto chronić organizm przed przewlekłym stanem zapalnym. Do działań profilaktycznych należą m.in. regularna aktywność fizyczna, unikanie stresu, codzienna odpowiednia porcja snu oraz dieta bogata w produkty o właściwościach antyoksydacyjnych i przeciwzapalnych, np.:
- ryby,
- warzywa liściaste,
- owoce jagodowe,
- orzechy,
- przyprawy – kurkumę, cynamon czy oregano.
[1] Witek, L., Kowalska, I., & Adamska, A. (2019). Związek między depresją a cukrzycą – rola osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej i przewlekłego stanu zapalnego. Varia Medica, 3(3): 184-188.
[2] Woroń, J., & Wordliczek, J. (2017). Połączenie tramadolu z deksketoprofenem w praktyce klinicznej: postęp w leczeniu bólu. Lekarz POZ, 3(1): 61-67.